Gizateriaren historian, gizakiaren ustiapenaren aurka agertu diren kontzientziak izan dira, eta, horren ondorioz, milioika borroka txiki eta handi, matxinada eta iraultza sortu ziren, guztiak historiaren garapena aldatzeko asmoz. Modu grafiko, sintetiko eta irisgarrian, lan aitzindari honek dozenaka leku ezkutura hurbiltzen gaitu, hedabideek ezkutatzen dituztenak, baita bidaiei buruzko gidak ere. Xabier Peñalver Iribarren (Donostia, 1952) Arkeologian doktorea da eta duela lau hamarkada baino gehiagotik Historiaurreko aztarnategietan indusketak zuzentzen ditu. Hainbat libururen egilea da. Gaur egun, Goi Paleolitoko eta Burdin Aroko aztarnategi eta materialei buruzko hainbat azterlanetan dihardu Gipuzkoan.