Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentuak, Aranzadi Zientzia Elkartearekin lankidetzan, “Emakume arkeologoak Gipuzkoan” erakusketa aurkeztu du Ekainberrin. Erakusketa gaur inauguratuko da eta irailaren 15era arte egongo da zabalik. Aurkezpeneko prentsaurrekoan, gaur goizean, María José Telleria Kultura foru zuzendaria, Aizpea Goenaga erakusketako komisarioak, Aranzadi Zientzia Elkarteko komunikazio-arduradunak hartu dute parte, bai eta Eider Conde-Egia «Arkeologoak» liburuaren idazleak eta Juanjo Aramburu Ekainberriko kudeatzailea. María José Telleria Kultura foru zuzendariak azaldu duenez, Gipuzkoako emakume arkeologoak izan ziren Espainian arkeologia profesionala garatzen lagundu zutenak, besteak beste. Hala ere, emakume arkeologo horien lana ez da oso ezaguna, nahiz eta balio handikoa izan. Era berean, esan du, historikoki emakumeek zientziaren munduari egindako ekarpenak garrantzi handikoak izan diren arren; tamalez, lan hori ez dela beti behar bezala aitortu. Beraz, emakume matematikari, biologo eta baita arkeologo handiak “ikusezin” bihurtu dira. “Erakusketa hau aukera paregabea da emakume horiek gure ondarearen ikerketan eta kontserbazioan izan duten funtsezko zereginari balioa emateko; baina, era berean, justizia-ekintza bat ere bada”. Bestetik, erakusketako komisario Aizpea Goenagak esan du erakusketak azpimarratzen duela emakumeek lurraldeko ikerketa arkeologikoetan duten garrantzia eta azalpen-paneletan kontatzen duela arkeologiako sektore estrategikoetan sartzeko, erabat integratzeko eta lider izateko prozesua. Gainera, emakumeek aurkitutako objektu arkeologikoak daude, aukera «bakar eta aparteko» honetan ikus daitezkeenak. Ibilbidea 1903an hasten da, Alfontso XIII. a erregeak Aizpitarteko (Errenteria) haitzuloetako indusketetara egin zuen bisitaren harira. Argazki batean, lantaldean hainbat emakume ageri dira. Pixkakana, emakumeen presentzia garrantzia hartzen hasten da ikerketetan, María Luisa Aranzadik eta Pilar Sansineneak erakusten duten bezala, eta joan den mendeko 60ko hamarkadatik aurrera, izen handiko bi arkeologok, ia ezezagunak beren herrialdean eta biak donostiarrak, berresten duten bezala: Ana María Muñoz, Historiaurreko lehen katedraduna, eta Lola Echaide, Soriako Torralba eta Ambrona aztarnategietan F. Clark Howellek eta Leslie Freemanek zuzendutako kanpainetako landa-arduraduna. 80ko hamarkadatik aurrera, emakumeak gero eta espazio garrantzitsuagoak konkistatzen joan ziren, baita ikerketan garrantzi handia erakutsi duten sektoreen buru izaten ere. Gaur egun, emakume arkeologoen belaunaldi berriek etorkizun oparoa eta gero eta espezializatuagoa irudikatzen laguntzen dute. Azkenik, Eider Conde-Egia Aranzadi Zientzia Elkarteko komunikazio-arduradunak eta erakusketari buruzko “Arkeologoak” liburuaren egilekideak azaldu duenez, “bi urtez ikerketa lan izugarria egin dugu, erakusketan erakutsi ezin izan dugun eduki asko geneukan, eta, beraz, argitalpen bat egitea ezinbestekoa zen zintzilik geratu zen informazio guztia osatzeko. Liburu honek Gipuzkoako arkeologiari, horren diziplinei eta protagonistei buruzko edukia osatu eta gehitu nahi du, eta arkeologo guztiek erakusketan beren lekua izateko modu bat ere bada”.