"Bide, sare eta loturen ondarea" lelopean, Bizkaiko Foru Aldundiak tokiko ondarea berrezagutzeko gonbita egiten du, ibilbideen, bisiten, tailerren eta hitzaldien bidez, Ondarearen Europako Jardunaldien 24. edizioaren esparruan. Jardunaldiok publiko guztientzako programa kulturala dira, eta Bizkaiko ehun bat erakunde eta eragile kulturalen lankidetzarekin garatzen da. Urrian zehar, 200 ekitaldi baino gehiago egingo dira lurraldeko 72 udalerritan, lurraldeko ehun elkarte, entitate eta erakundek baino gehiagok antolatuta, Aldundiak koordinatuta. Hori dela eta, jardunaldi hauek Bizkaian eskaintzen diren kultura ondareko programarik garrantzitsuena dira, eta Europa mailan garrantzitsuenetakoa.

Ondarearen Europako Jardunaldiek gizartea sentsibilizatu nahi dute kultura-ondarea ezagutzeak, baloratzeak eta babesteak duen garrantziaz.

- Ondarearen Europako Jardunaldiak 2024 Bizkaian: egitaraua (pdf)
- Ondarearen Europako Jardunaldiak 2024 Bizkaian: egutegia (pdf)

Bizkaia bere historia eta ondarearen bidez berrezagutzea

Aurtengo egitarauak bisita gidatuak, ibilbideak, erakusketak, hitzaldiak, kontzertuak, dokumentalen proiekzioa, tailerrak eta hezkuntza jarduerak biltzen ditu. Ibilbide historiko gehienak oinez egingo dira, baina itsasontziz ere zeharkaldi bat egiteko aukera egongo da, itsasbideek Bizkaiko historian izan duten garrantzia erakutsiz. 

Askotariko formatuak publiko guztientzat

Edizio honetako formaturik ohikoena ibilbide gidatuak izango dira, udalerri bakar batetik edo hainbat herri lotuz egingo direnak. Bide eta galtzada zaharretan zehar, baserriak, zubiak, ermitak, errotak eta burdinolak, kargategiak. . . bisitatuko ditugu. Gainera, hitzaldiak eta solasaldiak, liburuen aurkezpenak, dokumentalen proiekzioak, kontzertu didaktikoak, tailerrak eta erakusketak egingo dira.

Foru Liburutegiko hitzaldi ziklo batek Euskal Herriarenganako begirada atzerritarra jorratuko du eta bizkaitarrena kanpora. Los movimientos de los Neandertales en el País Vasco eta La red de comunicación de las sociedades paleolíticas Arkeologia Museoak eta Santimamiñek hurrenez hurren eskaintzen dituzten bi proposamen dira. Arrigorriagan, imntzaldi-zikloak Malmasin eta San Pedro de Abrisketan egiten ari diren lanei buruzko azken datuak emango ditu. Gorlizen, itsas bideak eta itsas paisaiak izango dira konferentziaren gaia. Mundakan portuaz, ainguralekuez eta bide zaharraz hitz egingo da, baita trenbidea Gernikara iristeaz ere. . . .

Lehorreko eta itsasoko ibilbideak Bizkaiko historian

Bizkaia lurreko bide sare batek zeharkatzen du, horietako bide batzuk mendeetan zehar iraun dute, eta funtsezkoak dira tokiko komunitateen oparotasunerako. Gaur egun, ibilbide horietako asko bidezidor gisa biziberritu dira, paisaia kulturalaren konfigurazioan duten garrantzia gogoraraziz.

Programak meatze-ingurunean garatuko diren hainbat proposamen biltzen ditu, hala nola Burdinmendi Bide Berdea, trenbide zahar batetik igarotzen dena eta meatze-hondarrak bisitatzen dituena. Halaber, Pobeña eta Covarón arteko meatze-ibilbideak meatzaritzari eta ondareari buruzko istorioak eskainiko dizkie parte-hartzaileei. Enkarterrietatik irten gabe, Balmasedak, Galdamesek, Sopuertak, Artzentalek, Muskizek, Zallak eta Lanestosak bisita gidatuak eta ibilbideak antolatzen dituzte bide zaharretan barrena. Karratzan, ibilbide megalitiko batek eta indianoen arkitekturara bisita gidatu batek osatuko dute eskaintza.

Bilbotik itsasontziz abiatuko da ibilbide bat, Itsasmuseumetik Sestaoraino, burdin mineralaren ibilbideari jarraituz, AHVren 1. Labe Garaia bisitatuz. Halaber, "Azulito" batera, Bilboko autobus klasiko batera igo ahal izango da, taldea Orconerak Lutxanan dituen instalazioetara eramango duena.

Getxok programa oparoa eta askotarikoa eskaintzen du: Abran zehar itsasontziz egindako ibilaldi bat, burdinaren historia arakatzea, edo Flyscharen ibilbidea Azkorrin, itsaslabarren historia geologikoa aztertzen duena.

Beste jarduera batzuen artean, Larrabetzu eta Gamiz-Fika arteko Gerra Zibilean Bilboko defentsa-lerroko aztarna arkeologikoak bisitatu daiteke, EHUren Leioako campusean barrena egingo den ibilbide bat, non campuseko natura- eta kultura-ondareari buruzko ibilbide didaktiko bat antolatuko den. Muñarrikolandako ibilbide megalitikoa (Sopela) eta Barazki-saltzaileen ibilbidea (Txorierri) bezalako ibilbideak, Uribeko eta Txorierriko beste proposamen batzuk izango dira.

Durangaldeak ere ibilbide proposamen interesgarriak eskaintzen ditu, hala nola Abadiño eta Garai arteko Merinoko ibilbidea, Mallabiko andabidea edo Otxandiokoa, "Camino, frontera y villa" izenburua duena. Durango, Iurreta, Mañaria eta Zaldibarrek osatzen dute eskualdeko eskaintza.

Ondarroa, Markina-Xemein, Lekeitio, Ispater eta Ziortza Bolibarrek, Lea Artibai eskualdean, iradokizun interesgarriak eskaintzen dituzte, hala nola Ondarroan antolatutakoa, ardoaren eta arrainaren ibilbide komertzial zaharretik igaroko dena, edo Atxondoa ibilbidea, Markina-Xemeinen. Ispasterrek ibilbide bat proposatzen digu, estilo gotikotik euskal estilo neoeuskaldunera baserri bikainen hautaketara hurbilduko gaituena.

Arratia-Nerbioi eskualdean, Areatzak "Del Camino Real al tranvía de Arratia" ibilbidea antolatu du. Zeanurik Historia Gráfica del Tranvía de Arratia (1902-1964) liburua aurkeztuko du mintzaldi batean, tranbiaren eraginari buruzkoa. Urduñan, aduana-gune eta komunikazio-gune gisa duen iragana aztertuko da bisiten eta hitzaldien bidez.

Ibilbide historikoa, Bizkaiko Zin-bidean presente egongo dena, Bizkaiko Jauna Foruen zina egiten ari zen lekuetatik ibilaldi bat, Lurralde Historikoaren historia politikoan funtsezko ekintza, ondarea, historia eta paisaia nahasten dituena. Ibilbidea autobusez egingo da eta Bilbotik abiatuko da Larrabetzun, Gernikan eta Bermeon geldialdiak eginez.

Kontzertu didaktikoak, zine-dokumentala eta hezkuntza-jarduerak

Musika ere egitarauaren parte izango da, kontzertu didaktikoekin, hala nola organo modernoari eta horrek euskal musikan duen eraginari buruzko hitzaldi-kontzertua, Diego de Amezua Bizkaiko Organoaren Lagunen Elkarteak antolatua. Edo Lekeition egingo dena, Musikenek antolatuta, Buenaventura Zapirain konpositorearen irudiari eta Lekeitioko musika-bizitzan izan zuen eraginari buruzkoa.

Erromon (Getxo) Los cien años de las casas baratas de Romo edo Las barreras: un relato de dos barrios dokumentalak proiektatuko dira. Ondoren, solasaldia izango da publikoarekin. Bilboko Ondare Aretoan "Olairon: las entrañas de Bilbao" dokumentala proiektatuko da, hiriko meatzaritzaren iragana berrezagutzeko.

Haurrentzako hezkuntza-tailerrak izango dira, hala nola Itsasmuseumeko Viaje de Elcano, gazteenei munduko lehen ingurabideari buruz ikasteko aukera emango diena.

Beste jarduera batzuek bizitza istorioak bilduko dituzte. Sestaoko adinekoen egoitzan, tokiko historian sakonduko duten bizi-kontakizunak partekatuko dira. Bilboko Agiantza elkarteak ere hitzaldia, komiki aurkezpena eta kontzertua antolatu ditu gaia elkartasunezko bideetan zentratzeko.

Ondarea zaintzeko ahalegin kolektiboa

Ondarearen Europako Jardunaldien edizio hau ehun erakunde baino gehiagoren lankidetza aktiboari esker egin daiteke, udalak, museoak, kultur elkarteak eta ekimen pribatua barne. Ahalegin kolektibo horrek, Bizkaiko Foru Aldundiak koordinatuta, lankidetza-sare sendoa eratu du, Bizkaia erreferentziazko ondare-erkidego gisa sendotuz, eta Europaren onespena ere jaso du.

Jarduera guztiak doakoak dira eta askok aldez aurretik erreserba egitea eskatzen dute. Programa osoa www. ondareabizkaia. eus webgunean dago eskuragarri.